Έχει εξερευνήσει πάνω από 1.000 σπήλαια τα τελευταία 51 χρόνια σε ολόκληρη την Ελλάδα, βάραθρα καθώς και υπόγειους ποταμούς σε όλο τον κόσμο. Έχει εξερευνήσει τα μεγαλύτερα σπήλαια της Ευρώπης, της Κίνας και της Ν. Αμερικής. Το όνομά της είναι πλέον συνώνυμο με την ελληνική σπηλαιολογία.

Η Άννα Πετροχείλου γεννήθηκε στη Σμύρνη και παντρεύτηκε σε ηλικία 17 ετών τον Ιωάννη Πετρόχειλο, πρωτοπόρο γεωλόγο και σπηλαιολόγο.·Οι δυο τους υπήρξαν ιδρυτικά μέλη της «Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας» Ε.Σ.Ε. Μετά τον θάνατο του ανδρός της και επί 20 χρόνια η κ. Πετροχείλου διετέλεσε Πρόεδρος, ενώ παρέμεινε επίτιμος Πρόεδρος μέχρι το θάνατό της.

Πόλλα μπορεί κανείς να πει για την Άννα Πετρόχειλου αλλά μάλλον το καλύτερο είναι να δούμε πως τα είπε η ίδια σε ένα απόσπασμα από την συνέντευξη της το 2001 στην εφημερίδα «τα νέα».

Ποια ήταν η πιο πρωτότυπη τιμή που σας έχει γίνει;

«Ήταν όταν η Γαλλίδα βιοσπηλαιολόγος Μαντάμ Μπουντού έδωσε σε ορισμένα ζωύφια, που ανήκουν σε γνωστές οικογένειες, αλλά ήταν άγνωστα λόγω ορισμένων ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους, το όνομα το δικό μου και του συζύγου μου. Έτσι σήμερα υπάρχουν dolichopoda Ρetrocilosi και dolichopoda Ρetrocilosena, acteoniscus Ρetrocilosi, divalius Ρetrocilosena κ.ά.»

Ξεκίνησε να ασχολείται με τη σπηλαιολογία τη δεκαετία του ‘50 μαζί με τον σύζυγό της Γιάννη Πετρόχειλο, όταν ακόμα ο όρος «σπηλαιολογία» ήταν άγνωστος στην Ελλάδα.

«Εντελώς άγνωστος θα έλεγα. Αγαπούσα τις εκδρομές και την ορειβασία και έτσι επισκεπτόμουν συχνά σπήλαια. Γύρω στο 1938, ακολούθησα τον άνδρα μου, τον Γιάννη Πετρόχειλο, φυσικό-μαθηματικό, στο Παρίσι για ανώτερες σπουδές γεωλογίας και παλαιοντολογίας, έπειτα από επιτυχία του σε διαγωνισμό του υπουργείου Παιδείας. Εγώ όμως έπρεπε για τρία χρόνια, όσο θα διαρκούσαν οι σπουδές του Γιάννη, να μένω στο ξενοδοχείο. Έτσι παρακάλεσα τον καθηγητή του συζύγου μου να με αφήνει να παρακολουθώ ως ακροάτρια τα θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα σπηλαιολογίας, αφού οι 2.500 δρχ., που έπαιρνε ως μισθό ο Γιάννης δεν έφταναν για να πληρώνουμε διπλά δίδακτρα.

Η αρχή ήταν δύσκολη. Το πρώτο σπήλαιο που εξερεύνησα ήταν αυτό της Αγίας Σοφίας Μυλοποτάμου, Κυθήρων. Κανείς δεν μας βοήθησε. Όλο το έργο μας βασίστηκε σε ατομικές μας δαπάνες. Και δεν ήταν μόνο οι εντός Ελλάδος προσπάθειες. Το 1949, στη Βαλάνς της Γαλλίας, εκπρόσωποι από οκτώ κράτη αποφάσισαν την ίδρυση της Διεθνούς Σπηλαιολογικής Εταιρείας. Την Ελλάδα την εκπροσωπούσαμε εμείς. Οι υπόλοιποι σύνεδροι θεώρησαν ότι η Ελλάδα δεν μπορούσε να συμμετάσχει, αφού χαρακτηρίστηκε πολύ νεαρά από σπηλαιολογικής πλευράς για να ενταχθεί σε έναν τέτοιο φορέα. Ο Πετρόχειλος κατάφερε με ισχυρά επιχειρήματα να τους μεταπείσει. Το 1950 ιδρύσαμε την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία και όταν το 1954 εμφανιστήκαμε στο πρώτο διεθνές συνέδριο εξεπλάγησαν όλοι από το πλήθος και τη σημασία των εργασιών μας».

Ποιο είναι το ρεκόρ παραμονής σας μέσα σε ένα σπήλαιο;

«Πέντε μέρες μέσα στο Καταφύγγι, στη Γλυφάδα Δυρού. Ωστόσο εξίσου δύσκολη ήταν και η παραμονή μου στο σπήλαιο Τandal-Ηohle της Αυστρίας. Το πρόγραμμα προέβλεπε παραμονή δύο ημερών μέσα στο σπήλαιο που έχει μήκος 6.000 μ. και βάθος 340 μ., υπό 0 βαθμούς Κελσίου και 100% υγρασία. Η επίσκεψη θα γινόταν στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου Σπηλαιολογίας, που φιλοξενούνταν στην Αυστρία και οι διοργανωτές ζήτησαν να δηλώσουμε συμμετοχή σηκώνοντας το χέρι. Εγώ βέβαια σήκωσα το δικό μου. Οι Αυστριακοί, πολύ ευγενικά, μου είπαν ότι θα ήταν καλύτερα να αποφύγω να συμμετάσχω στην εξερεύνηση γιατί επρόκειτο για ένα δύσκολο και επικίνδυνο σπήλαιο και το γεγονός, ότι ήμουν γυναίκα, ίσως δυσχέραινε ακόμη περισσότερο την αποστολή. Η απάντησή μου; Σήκωσα και το άλλο χέρι! Ο άνδρας μου με υποστήριξε εξηγώντας πως είμαι πολύ εξασκημένη και έτσι ακολούθησα ισότιμα την επίσκεψη στο σπήλαιο».

Φοβηθήκατε ποτέ; Είπατε «εδώ τελειώνουν όλα τώρα»;

«Ποτέ. Με προκαλούσε οτιδήποτε ήταν δύσκολο και επικίνδυνο. Ήθελα να το νικήσω. Γι΄αυτό έγινα και αναρριχήτρια και χιονοδρόμος και σπηλαιολόγος και κολυμβήτρια. Έφτασα μέχρι την 81Ψ βορείου πλάτους, στον Βόρειο Πόλο! Κίνδυνοι αναμφισβήτητα υπήρχαν, αλλά ευτυχώς δεν μου συνέβη κάτι κακό. Στον άνδρα μου έτυχε να τρυπήσει η βάρκα στον ενεργό ποταμό του σπηλαίου Γλυφάδας Δυρού. Ευτυχώς, εγώ μόνο μια φορά χτύπησα σε ένα κατακόρυφο σπήλαιο στον Υμηττό. Είχε βάθος 38 μ. και εκεί μέσα χτύπησα το πόδι μου. Παρ’ όλ’ αυτά συνέχισα την εξερεύνηση του σπηλαίου και ύστερα κατέβηκα πεζή από το βουνό. Ε, μετά έμεινα ένα μήνα στο κρεβάτι!

Πάντως επιμένω ότι περισσότεροι κίνδυνοι βρίσκονται στην επιφάνεια της γης. Τα δέκα κατάγματα, από τα 17 που έπαθα συνολικά, ήταν σε ένα πεζοδρόμιο στην πλατεία Ομονοίας, όταν με χτύπησε λεωφορείο. Έσπασα τη σπονδυλική μου στήλη και το κρανίο μου και έπεσα σε αφασία. Έπειτα από 22 μέρες όμως επέστρεψα στην ενεργό δράση!».

Δεν εξερευνήσατε απλώς, αλλά αξιοποιήσατε και πολλά σπήλαια. Πόσο δύσκολο ήταν να αποφασίσετε ποια τμήματα θα αφαιρέσετε, ώστε να μην «πληγώσετε» το σπήλαιο;

«Αξιοποίησα αρκετά από τα μεγάλα και γνωστά ελληνικά σπήλαια, ανάμεσά τους αυτό του Περάματος Ιωαννίνων, Γλυφάδας, Αλεπότρυπας και Καταφυγγίου Δυρού, Δρογγορατίου και Μελισσάνης Κεφαλληνίας, Πετραλώνων Χαλκιδικής και το Κουτούκι Παιανίας. Σίγουρα είναι δύσκολη η διαδικασία αξιοποίησης ενός σπηλαίου, αλλά εγώ ποτέ δεν πέταξα τα τμήματα που αφήρεσα. Τα τοποθετούσα σε άλλα σημεία του σπηλαίου, που είχαν φτωχότερο διάκοσμο ή τα χρησιμοποιούσα για να καλύψω τα φωτιστικά, ώστε να μην είναι ορατά από τον επισκέπτη. Κακά τα ψέματα, από τη στιγμή που ανοίγει για το κοινό ένα σπήλαιο, γίνονται ορισμένες καταστροφές, αφού ακόμα και οι αναπνοές των επισκεπτών λειτουργούν αρνητικά στην ισορροπία του χώρου. Αν όμως το αφήσουμε αναξιοποίητο, η καταστροφή θα είναι ακόμη μεγαλύτερη, αφού σίγουρα θα βρεθούν κάποιοι βάνδαλοι, που θα προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερη ζημιά.

Σε τελική ανάλυση η αξιοποίηση ενός σπηλαίου αυξάνει την τουριστική κίνηση και συντελεί στην πρόοδο της περιοχής. Τα σπήλαια αποτελούν πηγές πλούτου όχι μόνο σε τοπικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο. Εγώ πάντα εισηγούμαι να αξιοποιούνται τα σπήλαια με μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά δυστυχώς τούτο δεν συμβαίνει συχνά».

Το κράτος στήριξε τις προσπάθειές σας;

«Όχι ιδιαίτερα. Περιμένουμε, ως Σπηλαιολογική Εταιρεία, να πάρει το κράτος αποφάσεις και εμείς να δώσουμε τα φώτα μας. Όσο για τα χρήματα, αυτά είναι πάντοτε αναγκαία. Τα τελευταία χρόνια όμως δεν μας δίνουν. Η Εταιρεία συνεχίζει την πορεία της με δική μου πρωτοβουλία, αφού τα γραφεία της οδού Σίνα αγοράστηκαν με δικά μου χρήματα και η μηνιαία κάλυψη των δαπανών της γίνεται επίσης από εμένα».

- Μαίρη Αδαμοπούλου, εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ», 17-01-2001 -

Η Άννα Πετρόχειλου έχει τιμηθεί με πληθώρα μεταλλίων και περγαμηνών, όπως από το Υπουργείο Τουρισμού, την Ακαδημία Αθηνών, τη Σπηλαιολογική Εταιρεία Κούβας, την Ακαδημία Τσεχοσλοβακίας και δεκάδες Δήμους, Οργανώσεις, Συλλόγους, Σωματεία του εξωτερικού και εσωτερικού. Τον Ιανουάριο του 2001, τιμήθηκε από το Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, με το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος.

Η ζωή και το έργο της είναι συνδεδεμένα με τους θησαυρούς που κρύβονται στα έγκατα της γης. Ήταν η Ελληνίδα που είχε καταγράψει εκατοντάδες σπήλαια, την ομορφιά τους, τους θρύλους και τις παραδόσεις τους.

Πέθανε στις 14 Φεβρουαρίου 2001.

chatnoir