Θέση
Το σπήλαιο Αγ. Ιωάννης βρίσκεται στην Ηρακλειά στο νησιοτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων.
Είναι το μεγαλύτερο σπήλαιο των Κυκλάδων, με πλουσιότατο και εντυπωσιακό σταλακτιτικό στολισμό που συμπεριλαμβάνει και το ''σπηλαιόγαλα'' (σπάνια σταλαγμιτική ύλη σε υδαρή κατάσταση).
Βρίσκεται σε περίβλεπτη θέση με θέα προς τη θάλασσα στο ΝΔ τμήμα του νησιού, κοντά στον όρμο Βουρκαριά. Τοποθετείται σε υψόμετρο περίπου 100 m, ενώ η είσοδός του είναι μέσα σε μια μικρή χαράδρα. Αξιοσημείωτο είναι ότι η είσοδός του είναι τόσο μικρή, που μόνο σερνόμενος μπορεί να βρεθεί κανείς στο εσωτερικό.
Το σπήλαιο απέχει περίπου 8Km από τον οικισμό του Αγίου Γεωργίου, αλλά η πρόσβαση σ’ αυτό είναι αρκετά επίπονη, αφού δεν υπάρχει δρόμος. Υπάρχουν τρεις τρόποι για να το επισκεφτεί κανείς. Ίσως ο πιο δύσκολος είναι μέσω ενός αρκετά δύσβατου μονοπατιού, που ξεκινάει από τον Αγ. Γεώργιο και χρειάζεται τουλάχιστον 2,5 ώρες πεζοπορία. Από ένα άλλο μονοπάτι που ξεκινάει από το χωριό Παναγία απαιτείται περίπου 1 ώρα. Υπάρχει βέβαια και η δυνατότητα προσέγγισής του με καΐκι ως τον όρμο Βουρκαριά, από όπου χρειάζονται περίπου 20 λεπτά ανάβαση σε μια πλαγιά.
Το σπήλαιο Αγίου Ιωάννη αναπτύσσεται σε δύο διευθύνσεις. Η μια πλευρά του, μήκους 85 m, έχει διεύθυνση Β-Ν, ενώ η άλλη, μήκους 80 m, έχει διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ. Η συνολική έκταση του σπηλαίου είναι 2.000 τετ. μ.
Μόλις εισέλθει κανείς στο εσωτερικό του σπηλαίου, βρίσκεται σε μια μεγάλη αίθουσα, στην οποία υπάρχουν ογκώδεις σταλαγμίτες και τεράστιες κολώνες. Κατά τη Β-Ν διεύθυνση υπάρχουν 5 θάλαμοι.
Σύμφωνα με την παράδοση γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα ένας βοσκός είχε ξαπλώσει για να προφυλαχθεί από τη βροχή κάτω από έναν θάμνο. Όταν επέστρεψε στο χωριό οι συγχωριανοί του είδαν αποτυπωμένη στο πουκάμισό του τη μορφή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Ζήτησαν από το βοσκό να τους πάει εκεί που είχε ξαπλώσει και όταν πήγαν ανακάλυψαν την είσοδο του σπηλαίου. Μπαίνοντας μέσα βρήκαν την εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και από το γεγονός αυτό πήρε το όνομά του το σπήλαιο της Ηρακλειάς. Η άλλη εκδοχή είναι ότι ο βοσκός κάθε μέρα έχανε έναν τράγο ο οποίος εμφανιζόταν κατά την επιστροφή του κοπαδιού στη στάνη. Κάποια μέρα τον παρακολούθησε και τον είδε να μπαίνει κάτω από έναν μεγάλο σχοίνο. Μπαίνοντας κάτω από το σχοίνο ανακάλυψε πού βρισκόταν ο τράγος του, όπου και ανακάλυψε την εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
πηγή: epal-irakl.kyk.sch.gr